Odrodzona Polska 1918-1939

Spółdzielczość bankowa w odrodzonej Polsce (1918-1939)

Po I wojnie światowej społeczeństwo polskie stanęło przed trudnymi problemami odbudowy kraju oraz przyśpieszania procesów scalania poszczególnych dzielnic, należących przez blisko 150 lat do różnych organizmów politycznych i gospodarczych państw zaborczych. W procesach tych uczestniczyła również spółdzielczość bankowa.

Cechą charakterystyczną spółdzielczości bankowej po odzyskaniu niepodległości było ogromne rozbicie organizacyjne, nad którego przezwyciężeniem działacze spółdzielczy pracowali przez całe dwudziestolecie międzywojenne.

Poważne znaczenie dla ujednolicenia zasad i form działania spółdzielczości miała ustawa o spółdzielniach, uchwalona przez Sejm RP 29 października 1920 r.

Proces jednoczenia ruchu spółdzielczego, pomimo usilnych starań dr Franciszka Stefczyka, postępował powoli, doprowadzając najpierw w 1924 r. do powstania dwu związków: wielkopolsko-pomorskiej Unii i małopolskiego Zjednoczenia. Dopiero po okresie kryzysu gospodarczego przełomu lat 20 i 30, doszło w 1934 r. do utworzenia dla polskiej spółdzielczości jednego związku pod nazwą: Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo- Gospodarczych RP. W tym okresie spółdzielczość bankowa korzystała z kilku central finansowych, w tym także z Centralnej Kasy Spółek Rolniczych i Banku Spółek Zarobkowych.

W latach 1918-1924 polska spółdzielczość bankowa na skutek dewaluacji ówczesnej marki polskiej straciła prawie cały swój kapitałowy dorobek. Po wprowadzeniu w 1924 r. przez Ministra Skarbu Władysława Grabskiego nowej waluty - złotego, spółdzielczość bankowa stosunkowo szybko odrabiała swoje straty. Jednak kryzys gospodarczy z lat 1929- 1934, który dotknął szczególnie rolnictwo, odbił się ujemnie na działalności instytucji kredytowych.

W 1937 roku po raz pierwszy od czasu kryzysu nastąpił przyrost wkładów oszczędnościowych. Polskie spółdzielnie bankowe w liczbie 3400 posiadały: 1061 tyś. członków, 450 tyś. wkładów, 148 mln zł wkładów oszczędnościowych, 102 mln zł funduszy własnych 1217 mln zł udzielonych pożyczek. Spółdzielnie oszczędnościowo- pożyczkowe były istotnym czynnikiem usprawniającym obieg pieniężny w kraju.